เมืองรถม้าและโรงเรียนฝึกช้าง ตำนานไก่ขาวในสถาปัตย์ล้านนา ขึ้นชื่อลือชาเซรามิก

“เมืองรถม้า” นั่นคือคำนิยามเมืองลำปางที่ใครก็รู้กันดี แต่มากกว่าการเป็นเมืองที่คลาคล่ำด้วยรถม้า ลำปางยังมีอีกหลายความน่าสนใจรอเราอยู่ ทั้งในแง่ประวัติศาสตร์ และความรื่นรมย์ของธรรมชาติแห่งเมืองล้านนาเก่าแก่อายุนานหลายร้อยปี

เริ่มต้นกันที่ศาสนสถานซึ่งไม่ว่าใครหากมาเยือนเมืองลำปางต้องเดินทางไปสักการะ เพื่อความเป็นสิริมงคลกันสักครั้งอย่าง “วัดพระธาตุลำปางหลวง” ซึ่งตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกของตัวเมืองลำปาง นับเป็นวัดคู่บ้านคู่เมืองมานานหลายร้อยปี โดยมีตำนานเล่าว่าครั้งพุทธกาลบริเวณนี้เคยเป็นสถานที่จาริกของ พระพุทธเจ้า กระทั่งเกิดแรงศรัทธาจากคนท้องถิ่น สร้างเจดีย์ประดิษฐานพระเกศาที่พระองค์มอบให้ไว้บริเวณนี้ จากนั้นเจ้าผู้ครองนครลำปางยุคถัดมาจึงรับบูรณะและต่อเติม กระทั่งกลายเป็นวัดสีเหลืองทองอร่ามงดงามอย่างที่เห็นในปัจจุบัน

อนึ่ง วัดพระธาตุลำปางหลวงนั้นสร้างขึ้นโดยศิลปะแบบล้านนา ฐานเป็นลูกบัวแก้วส่วนองค์พระธาตุเป็นทรงกลมแบบล้านนา คลุมด้วยยอดฉัตรทองคำแท้ฉลุลายงดงาม ซึ่งนับเป็นต้นแบบของเจดีย์ล้านนาที่ปรากฏในหลายจังหวัดภาคเหนือ อาทิ พระบรมธาตุจอมทอง จังหวัดเชียงใหม่ และนอกจากความสวยงามภายนอก พระธาตุลำปางหลวงยังเป็นหมุดหมายของพุทธศาสนิกชนทั่วประเทศโดยเฉพาะผู้เกิดปีฉลูที่นิยมมาสักการะเพื่อขอพรเรื่องสุขภาพและการงาน เนื่องจากพระธาตุแห่งนี้เริ่มต้นสร้างขึ้นในปีฉลู และสร้างแล้วเสร็จในปีฉลูเช่นเดียวกัน

และถ้าไม่รีบไปไหน บริเวณด้านหน้าวัดพระธาตุลำปางหลวงยังมีบริการเช่ารถม้าชมเมือง ที่จะพานักท่องเที่ยวเยี่ยมชมสถานที่สำคัญต่างๆ ของเมืองลำปางแบบใกล้ชิด ในบรรยากาศราวกับย้อนเวลาไปในสมัยอาณาจักรล้านนารุ่งเรือง หรือถ้าใครสนใจชื้อหาของฝาก ตลาดขายสินค้าพื้นเมืองไม่ไกล จากบริเวณวัดก็มีสินค้าเรียงรายให้เลือกซื้อ ทั้งผ้ามัดย้อม ผ้าทอแบบล้านนา รวมถึงวัตถุมงคลนานาประเภทที่ทั้งช่วยเสริมกำลังใจและช่วยให้เราระลึกถึงกลิ่นอายของเมืองลำปางได้อย่างดี

เดินทางจากวัดพระธาตุลำปางหลวง ต่อมาราว 20 นาที ยังมีอีกหนึ่งแหล่งท่องเที่ยวที่น้อยคนจะรู้จัก อาทิ “ชุมชนท่ามะโอ” ชุมชนเก่าแก่ที่ครั้งหนึ่งเคยรุ่งเรืองในระดับมีคหบดีและพ่อค้าวาณิชทั้งชาวไทยและพม่าอาศัยอยู่อย่างคับคั่ง ชุมชนแห่งนี้จึงมีสถานที่ท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์ให้เราตื่นตามากมาย อาทิ “บ้านเสานัก” บ้านไม้สักหลังใหญ่ใต้ร่มต้นสารภีหลวง โดยคำว่า บ้านเสานัก ในภาษาเหนือ แปลว่าบ้านที่มีเสาจำนวนมาก เนื่องจากบ้านไม้สักแห่งนี้มีเสามากถึง 116 ต้น ซึ่งเป็นการออกแบบผสมผสานระหว่างศิลปะแบบไทยล้านนา และพม่า ตามเชื้อชาติของเจ้าบ้านคนแรกอย่างหม่องจันโอง คหบดีและพ่อค้าไม้ชาวพม่าที่เดินทางมาลงหลักปักฐานอยู่ในเมืองลำปางเมื่อกว่าร้อยปีก่อน

ทุกวันนี้บ้านเสานักได้กลายเป็นพิพิธภัณฑ์ศิลปะและวัฒนธรรมแห่งสำคัญของจังหวัดลำปาง ที่พรั่งพร้อมด้วยข้าวของเครื่องใช้โบราณและสถาปัตยกรรมหาชมยากที่อนุรักษ์ไว้อย่างสมบูรณ์ เพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้ของสถาปนิกรุ่นหลัง อาทิ ช่องขึ้นช้างที่ปรากฏภายในตัวบ้าน เป็นช่องประตูเล็กๆ ที่เปิดออกสู่พื้นที่กว้างโล่ง เพื่อใช้เป็นที่เทียบขึ้นช้าง สัตว์พาหนะสำคัญของเหล่าคหบดีในยุคก่อน

เยี่ยมชมสถาปัตยกรรมแปลกตากันจนอิ่มใจแล้ว ถ้าอยากอิ่มท้องด้วยของอร่อยเราแนะนำให้ใช้เวลาในชุมชนท่ามะโอนานขึ้นอีกนิด ด้วยยังมีร้านก๋วยเตี๋ยวอร่อยที่ทั้งคนในและนอกพื้นที่ต่างติดใจอย่าง “ก๋วยเตี๋ยวป่าไม้” ร้านก๋วยเตี๋ยวเนื้อสด-เนื้อเปื่อย ที่เปิดบริการความอร่อยกันตั้งแต่เช้าตรู่ โดดเด่นด้วยเมนูเนื้อทั้งหลาย ทั้งก๋วยเตี๋ยวเนื้อตุ๋นเปื่อยละลายในปาก และก๋วยเตี๋ยวเนื้อสดที่ทางร้านเลือกใช้ เนื้อสดคุณภาพดีมาปรุงใส่น้ำซุปหวานหอมที่เคี่ยวกันข้ามวัน หรือถ้าใครอยากสั่งเนื้อวัวลวกจิ้มกับน้ำจิ้มรสจัดจ้านกินเป็นจานเคียง ก็นับเป็นตัวเลือกที่ดีไม่น้อยทีเดียว

ก่อนออกเดินทางสู่อำเภอห่างออกไปเราอยากชวนแวะเติมคาเฟอีนให้ร่างกายสักนิด กับร้านกาแฟดีนาม “มาหามิตร” คาเฟ่สีขาวสะอาดตาที่คัดสรรเมล็ดกาแฟจากแหล่งปลูกทั่วภาคเหนือมาชงให้เราได้ลองชิม โดยเฉพาะเมนูกาแฟร้อนของทางร้านนั้นกลมกล่อมเป็นพิเศษ ด้วยเจ้าของร้านเลือกผสมเมล็ดกาแฟจากแหล่งปลูกต่างๆ ด้วยตัวเองจนได้กาแฟกลิ่นรสซับซ้อนไม่เหมือนใคร หรือจะเป็นกาแฟเย็นอย่างคาราเมล มัคคิอาโต ก็เติมความหวานให้ร่างกายสดชื่นตื่นเต็มตาได้อย่างดี

เดินทางออกจากตัวเมืองลำปางมายังอีกหนึ่งสถานที่ที่เราภูมิใจนำเสนออย่าง “พิพิธภัณฑ์เซรามิกธนบดี” แหล่งผลิตและศูนย์เรียนรู้เรื่องเซรามิกแห่งสำคัญของจังหวัดลำปาง ด้วยสถานที่แห่งนี้คือจุดเริ่มต้นของ “ชามตราไก่” สัญลักษณ์สำคัญของเมืองลำปางที่โด่งดังไปทั่วโลก ภายในพิพิธภัณฑ์จัดแสดงกระบวนการผลิตเซรามิกจาก “แร่ดินขาว” วัสดุสำคัญที่ทำให้เซรามิกเมืองลำปางเนียนสวย ไม่เหมือนใคร รวมถึงอุปกรณ์และข้าวของเครื่องใช้ของเหล่าศิลปินนักปั้นเซรามิกหาชม ยาก อาทิ เตาเผาเซรามิกที่ปั้นจากดินแท้ๆ รวมถึงการเขียนลายด้วยพู่กันอันละเอียดอ่อนโดยช่างศิลป์ฝีมือดี มากกว่ากระบวนการผลิตเซรามิกอันน่าตื่นตาตื่นใจ พิพิธภัณฑ์เซรามิกธนบดียังมีชามเซรามิกหลากหลายรูปแบบวางขายกันในราคาย่อมเยาให้เราได้ซื้อหาเป็นของฝาก

แดดร่มลมตก ลองขับรถออกนอกเส้นทางเพื่อมุ่งสู่สถานที่ท่องเที่ยวทางธรรมชาติที่อยู่ห่างออกไปสักนิด อาทิ “อุทยานแห่งชาติแจ้ซ้อน” ที่โอบล้อมด้วยภูเขาเขียวชอุ่มตลอดทั้งปี ทั้งยังมีน้ำพุร้อนแจ้ซ้อนอันโด่งดังให้เราได้ใช้เวลาหย่อนกายแช่น้ำร้อนกันให้ผ่อนคลาย หรือถ้าใครอยากชมวิวแบบรอบทิศ เราขอแนะนำอีกหนึ่งสถานที่ unseen ที่ตั้งอยู่ถัดจากอำเภอแจ้ซ้อนไม่ไกลอย่าง “วัดเฉลิมพระเกียรติ พระจอมเกล้าราชานุสรณ์” หรือที่คนท้องถิ่นรู้จักกันในนาม วัดพระพุทธบาทปู่ผาแดง ซึ่งตั้งอยู่บนภูผาสูงชันที่ต้องเดินเท้าขึ้นนานนับชั่วโมง ทว่าบนดอยของผาสูงนั้นเต็มไปด้วยความงดงามของวิว