เป็นอุทยานแห่งชาติเมื่อปี 2532 แรกเริ่มใช้ชื่ออุทยานแห่งชาติหาดทรายรี ต่อมาได้รับการประกาศเป็นอุทยานแห่งชาติหมู่เกาะชุมพร เมื่อวันที่ 24 กุมภาพันธ์ 2542 ครอบคลุมพื้นที่ 198,125 ไร่ ตั้งแต่เกาะจระเข้ในเขตอำเภอปะทิวจดเกาะง่ามใหญ่ เกาะง่ามน้อย เกาะเสม็ด เกาะมะพร้าว เกาะมาตรา เกาะทองหลาง เกาะลังกาจิว บริเวณอ่าวทุ่งคาในเขตอำเภอเมือง และหมู่เกาะในเขตอำเภอสวี อำเภอทุ่งตะโก
เดิมใช้ชื่อว่าอุทยานแห่งชาติหาดทรายรี มีพื้นที่ทั้งทางบกและทางน้ำรวมกัน 317 ตารางกิโลเมตร ครอบคลุม 5 อำเภอ ได้แก่ อำเภอเมืองชุมพร อำเภอปะทิว อำเภอสวี อำเภอทุ่งตะโก และอำเภอหลังสวน ลักษณะเป็นป่าชายเลนและชายหาดทอดยาวจากทิศเหนือลงมายังทิศใต้กว่าร้อยกิโลเมตร
มีสถานที่ท่องเที่ยวที่น่าสนใจ เช่น อ่าวทุ่งมะขามน้อย อ่าวทุ่งมะขามใหญ่ อ่าวท้องตมใหญ่ หาดทรายรีสวี อ่าวมะม่วง อ่าวท้องตมน้อย หาดอรุโณทัย และอ่าวท้องครก เป็นต้น ส่วนพื้นที่ทางทะเลประกอบด้วยเกาะน้อยใหญ่รวม 40 เกาะ เช่น เกาะง่ามใหญ่ เกาะง่ามน้อย เกาะมะพร้าว เกาะมาตรา เกาะละวะ เกาะลังกาจิว และเกาะกุลา ซึ่งหลายเกาะมีแนวปะการังและฝูงปลาที่สวยงามเหมาะกับการดำน้ำ
ที่ทำการอุทยานฯ ตั้งอยู่บริเวณปากคลองท่าจระเข้ บ้านโพงพาง ตำบลหาดทรายรี มีอาคารศูนย์บริการนักท่องเที่ยว มีสะพานไม้ และสะพานแขวน เป็นเส้นทางเดินศึกษาธรรมชาติเลียบคลองเข้าไปในป่าชายเลน สามารถเดินหรือพายเรือคายักเที่ยวชมป่าชายเลนศึกษาระบบนิเวศได้
กิจกรรมที่น่าสนใจในอุทยานฯ คือ พาย Sup Board บริเวณที่ทำการอุทยานแห่งชาติหมู่เกาะชุมพร ลอดซุ้มป่าโกงกาง พร้อมชมความสวยงามของธรรมชาติที่ยังคงความอุดมสมบูรณ์ทั้งพรรณไม้และสัตว์น้ำ สอบถามข้อมูล มิตรเต่า Sup Board Chumphon โทร. 08 6742 5020 และ Sup Board Chumphon โทร. 09 9226 6566
อัตราค่าบริการเข้าอุทยานฯ ชาวไทย ผู้ใหญ่ 40 บาท เด็ก 20 บาท ชาวต่างชาติ ผู้ใหญ่ 200 บาท เด็ก 100 บาท
อุทยานฯ มีบ้านพักและสถานที่กางเต็นท์ไว้บริการ สอบถามข้อมูล โทร. 0 7755 8155 เว็บไซต์ www.dnp.go.th
การเดินทาง จากตัวเมืองชุมพร ใช้ทางหลวงหมายเลข 4001 (ชุมพร-ปากน้ำ) ต่อด้วยทางหลวงหมายเลข 4119 จนถึงสามแยกตำบลปากน้ำ ให้เลี้ยวขวาเข้าใช้ทางหลวงหมายเลจ 4098 ตรงไปประมาณ 100 เมตร ให้เลี้ยวขวาเข้าใช้ทางหลวงหมายเลข 4017 ตรงไปอีก 9 กิโลเมตร ถึงที่ทำการอุทยานแห่งชาติหมู่เกาะชุมพร รวมระยะทางจากตัวเมืองชุมพรประมาณ 23 กิโลเมตร