จังหวัดนครศรีธรรมราชเป็นเมืองโบราณที่มีความสําคัญในหลาย ๆ ด้าน มีการค้นพบวัตถุโบราณและหลักฐานทางโบราณคดีอื่น ๆ หลายอย่าง จากประวัติศาสตร์พบว่าเมืองนครศรีธรรมราชเป็นที่รู้จักและติดต่อกับชนชาติอื่นมาเนิ่นนาน

พุทธศตวรรษที่ 17-19 เป็นช่วงที่นครศรีธรรมราชมีความเจริญรุ่งเรืองสูงสุด ภายใต้การปกครองของราชวงศ์ศรีธรรมาโศกราช เป็นเมืองท่าสำคัญสำหรับการค้าขายทางเรือ มีกำลังทหารที่แข็งแกร่ง และราชวงศ์ศรีธรรมาโศกราชได้สถาปนาพระพุทธศาสนาลัทธิลังกาวงศ์ขึ้นอย่างมั่นคงในนครศรีธรรมราช  จนนครศรีธรรมราชกลายเป็นศูนย์กลางวัฒนธรรม และได้ถ่ายทอดศิลปวัฒนธรรมไปยังหัวเมืองอื่น ๆ รวมทั้งสุโขทัย ซึ่งในเวลานั้นเพิ่งเริ่มก่อตัวขึ้นเป็นราชธานีทางภาคเหนือตอนล่างใหม่ ๆ

ปัจจุบันจังหวัดนครศรีธรรมราชเป็นจังหวัดที่มีขนาดใหญ่เป็นอันดับ 2 ของจังหวัดในภาคใต้ รองจากจังหวัดสุราษฎร์ธานี

จังหวัดนครศรีธรรมราชแบ่งการปกครองออกเป็น 23 อำเภอ ได้แก่ อำเภอเมืองนครศรีธรรมราช อำเภอพรหมคีรี อำเภอลานสกา อำเภอฉวาง อำเภอพิปูน อำเภอเชียรใหญ่ อำเภอชะอวด อำเภอท่าศาลา อำเภอทุ่งสง อำเภอนาบอน อำเภอทุ่งใหญ่ อำเภอปากพนัง อำเภอร่อนพิบูลย์ อำเภอสิชล อำเภอขนอม อำเภอหัวไทร อำเภอบางขัน อำเภอถ้ำพรรณรา อำเภอจุฬาภรณ์ อำเภอพระพรหม อำเภอนบพิตำ อำเภอช้างกลาง และอำเภอเฉลิมพระเกียรติ